02 lutego 2023 
Jadwiga Żurek
Arvato
Logistyka fashion
Eksperci przewidują, że globalny rynek logistyki odzieży w latach 2022-2026 wzrośnie o prawie 33 miliony dolarów (osiągając CAGR na poziomie ok. 6 proc. w okresie prognozy)[3]. To dobre wiadomości dla wszystkich graczy z branży. To także duże wyzwanie, biorąc pod uwagę zmieniającą się sytuację geopolityczną, a także zachowania i oczekiwania zakupowe konsumentów.
Są tematy, z którymi branża będzie mierzyć się nadal: krótki cykl życia produktów i częste zmiany asortymentu, globalne (przerwane lub zmienione) łańcuchy dostaw, konieczność elastycznego działania każdego dnia oraz śledzenie danych w czasie rzeczywistym. To dlatego znacząca większość największych grup i firm odzieżowych powierzyła operacje logistyczne doświadczonym operatorom, którzy oferują najwyższą jakość usług, szybko reagują na zmieniające się warunki i oczekiwania modowego biznesu, a przede wszystkim, dzięki systemowym rozwiązaniom, dbają o cały proces logistyczny we wszystkich kanałach.
Sytuacja bieżąca na rynku logistycznym
W 2021 roku połowa globalnych firm odzieżowych ucierpiała z powodu zakłóceń w łańcuchu dostaw, z czego jedna na osiem w bardzo poważnym stopniu. Problemy z przerwanym łańcuchem dostaw wiązały się między innymi z niedoborem materiałów i komponentów, „wąskimi gardłami” w transporcie, niedostępnością pracowników i rosnącymi kosztami wysyłek. 2022 rok nieco poprawił tę sytuację, jednak aż 87 proc. zarządzających potwierdziło, że zakłócenia w łańcuchu dostaw będą miały negatywny wpływ na marże do końca 2023 roku[4].
Eksperci z McKinsey wskazują, że w najbliższej przyszłości na sytuację logistyki w branży fashion będą miały wpływ trzy główne czynniki: wyzwania operacyjne (spowodowane zmiennym popytem), zmieniająca się dynamika przemysłu oraz zmiany w umowach handlowych i regulacjach prawnych.
Unia Europejska intensyfikuje swoje działania związane z ochroną środowiska – wprowadza graniczny podatek od emisji CO2, który ma ograniczyć zlecanie produkcji poza granice UE[5], zaostrza zasady dotyczące opakowań tak, by coraz więcej z nich nadawało się do recyklingu[6], ale też wprost bierze się za szybką modę chcąc redukować powstający podczas produkcji odzieży dwutlenek węgla oraz wpłynąć na poprawę warunków pracy w sektorze fashion[7].
Kolejnym wyzwaniem dla branży jest mierzenie się z podwyżkami cen, związanymi zarówno ze wzrostem cen ropy, ale także innych surowców. Obecnie wysyłka kontenera z Chin do Europy kosztuje sześć razy więcej niż na początku 2019 roku, a z Chin do USA nawet dziesięć razy więcej [8]. Inflacja ma także bezpośredni wpływ na zachowania zakupowe konsumentów, którzy coraz częściej deklarują, że zmniejszą swoje wydatki właśnie w sektorze modowym i obuwniczym.
Branża modowa musi się liczyć nie tylko ze stale rosnącymi kosztami logistycznymi, ale również z opóźnieniami. Presja na spedycję będzie nadal wymagać od operatorów logistycznych obniżenia priorytetów niektórych przesyłek, dlatego firmy nie tylko dywersyfikują zaopatrzenie, ale już teraz planują zwiększyć udział nearshoringu w swoich dostawach (deklaruje to aż 70 proc. podmiotów z branży fashion)[9].
Analitycy firmy Statista wskazali kluczowe obszary, które znacząco wpłyną na łańcuchy dostaw w branży modowej na całym świecie. Prezentujemy je poniżej.
Logistyka: magazynowanie w fashion
Magazynowanie odzieży to duże przedsięwzięcie. Niesie za sobą wiele wyzwań, związanych z odpowiednim zaprojektowaniem magazynu, przez co wymaga eksperckiej wiedzy i doświadczenia.
Początkiem pracy nad stworzeniem magazynu dla fashion jest bez wątpienia określenie celów, jakie powinien spełniać, wybór lokalizacji oraz odpowiednie zaprojektowanie przestrzeni z podziałem na strefy operacyjne, obszar składowania, pomieszczenia socjalne czy przestrzenie biurowe. Ustalenie funkcji magazynu determinuje jego lokalizację, powierzchnię oraz sposób zarządzania towarem. Najczęściej magazyny dla branży odzieżowej łączą w sobie funkcje magazynu przeładunkowego, magazynu zapasów oraz magazynu stricte dystrybucyjnego. W takim przypadku najważniejsza będzie oczywiście optymalnie dobrana powierzchnia magazynu z możliwością modułowej ekspansji .
W branży odzieżowej kluczowymi cechami magazynów są: składowanie zapasów oraz dystrybucja, dlatego dla magazynu zapasów najważniejsze (oczywiście poza pojemnością) będzie efektywne wykorzystanie i zagospodarowanie powierzchni z możliwością zaplanowania poszczególnych stref magazynowania oraz odpowiednie zaprojektowania przepływu towaru przez magazyn z uwzględnieniem wszystkich dodatkowych czynności: obsługi zwrotów, VAS oraz oczywiście – kontroli jakości. Z kolei dla magazynu dystrybucyjnego (wysyłkowego, cross-dockowego) najważniejszą funkcją będzie szybkie przyjmowanie i wydawanie towarów.
Sposoby magazynowania w logistyce fashion
Określenie rodzaju regałów (paletowe, półkowe, regały wieszakowe), wykorzystanie dodatkowych powierzchni (np. półpięter, antresoli, podestów, mezaniny lub innych systemów wielopoziomowych) czy wybór rodzaju transportu wewnętrznego towarów czy odpowiedniej automatyki to tylko wybrane elementy infrastruktury magazynowej. Projektowanie magazynu wiąże się także (a może przede wszystkim) z określeniem liczby i wielkości zatrudnienia – koniecznego do obsłużenia określonego wolumenu – a także najbardziej optymalnego wyboru ścieżek pickingowych.
Magazynowanie, a także cały proces logistyczny dla branży fashion, nie obejdzie się bez programów zarządczych oraz bez systemów z zakresu automatyzacji i robotyzacji. Najważniejszy jest oczywiście doskonały WMS. Następnie aplikacje Business Intelligence (BI), które pomagają na przykład w analizowaniu popularności produktów i trendów zakupowych, rozwiązania z zakresu RPA (Robotic Process Automation) wykorzystywane do interpretacji istniejącego oprogramowania w celu automatycznego przetwarzania transakcji lub ukończenia procesu (pomocnego np. w zarządzaniu zapasami, ich monitorowaniu, komunikacji między dostawcami i partnerami logistycznymi czy kurierskimi); a także Big Data – która dzięki analityce danych historycznych, analityce danych pochodzących z rynku oraz czujnej obserwacji i badaniu obecnych oraz przeszłych trendów – pozwala lepiej zarządzać zapasami i doskonale obsługiwać peaki sprzedażowe.
W magazynach dla branży fashion z całą pewnością warto stosować rozwiązania, które, nie tylko dają możliwość optymalnego wykorzystania istniejącej przestrzeni magazynowej, ale przede wszystkim, dzięki którym przebieg kompletacji zamówień i pakowania staje się bardziej ergonomiczny, wydajny i niemal bezbłędny. Są to między innymi: BagSorter – czyli system sortowania, który automatyzuje proces zarządzania zwrotami oraz przyspiesza proces kompletacji zamówień; AutoStore – czyli system składowania i przechowywania produktów małogabarytowych, którego atutem jest zapewnienie najwyższej gęstości składowania; Weasel® – czyli system, składający się z wózków samojezdnych, transportujących produkty między strefami pick i pack, który zapewnia elastyczny i wydajny proces przepływu towaru.
Obsługa zwrotów w fashion
Zwroty na stałe związały się już z branżą fashion. Klientom możliwość odesłania produktu ułatwia decyzje zakupowe, ale i zachęca do dobierania dodatkowych rzeczy do e-koszyka, bo przecież zawsze można się później rozmyślić. Pomaga też sama wygoda zwrotu wydłużany ponad przepisowe 14 dni kalendarzowych czas, łatwość zgłoszenia zwrotu w e-sklepie lub aplikacji, przemyślane opakowanie, które można ponownie wykorzystać, gotowa etykieta zwrotu czy możliwość nadania w najdogodniejszej formie (kurier z odbiorem w domu, szeroka sieć punktów odbioru lub automaty paczkowe). Dla branży odzieżowej zwroty – konieczność ich obsłużenia, ale i związane z tym realne koszty – są przekleństwem, choć oczywiście wkalkulowanym w coroczne plany sprzedażowe.
Inaczej patrzą na tę kwestię operatorzy logistyczni – dla nich zwroty są nieodłącznym element pracy, a ich sprawne obsłużenie jednym z wyzwań. Według zeszłorocznego badania Nielsen i Sendcloud Europejczycy najczęściej zwracają właśnie odzież i dodatki. Potwierdza to badanie Statista Global Consumer Survey przeprowadzone w USA pomiędzy kwietniem 2021 a marcem 2022 roku. W branży fashion aż 70 proc. klientów korzysta z prawa do zwrotów[10].
Firmy przez ostatnie lata wypracowały już sposoby na ograniczanie liczby zwrotów. To między innymi dokładne opisy uwzględniające kluczowe parametry produktu, świetnej jakości zdjęcia, recenzje od innych użytkowników, ale także wprowadzenie dodatkowych kryteriów analizy posprzedażowej i na przykład sugerowanie rozmiaru na podstawie wcześniejszych zakupów. Niektórzy sprzedawcy odchodzą też od darmowych zwrotów, przerzucając ich koszt na kupującego.
Pomocna staje się także logistyka. W procesie logistyki zwrotów kluczowe są następujące elementy: weryfikacja nadawcy i transakcji (numer zamówienia), zawartości paczki (czyli zwracanych produktów), sprawdzenie żądania klienta i potwierdzenie poprawności dostarczonych dokumentów, kontrola jakości produktu pod kątem specjalnych kryteriów oceny i decyzja o przyjęciu zwrotu. Obsługa zwrotów wiąże się także z wieloma usługami dodatkowymi, takimi jak m.in.: naprawa, czyszczenie, odświeżanie, prasowanie czy przepakowywanie. Kolejnym elementem procesu jest ponowne etykietowanie i powrót na stock.
Sprawnie przeprowadzone usługi dodatkowe w obszarze zwrotów nie tylko przyspieszają proces dla klienta ostatecznego, ale także sprawiają, że zwrócony produkt szybko zasila stok magazynowy i może być ponownie sprzedany w pełnoprawnej cenie.
Testem współpracy z operatorem logistycznym jest jego jakość i szybkość w obsłudze zwrotów. Od poprawności i sprawności tej obsługi zależy nierzadko, które firmy i marki sprzedające w internecie „wygrywają”, budując coraz bardziej liczną grupę lojalnych klientów. Ważne, aby nie myśleć o obsłudze zwrotów jako o problemie. To po prostu część procesu logistycznego, zwłaszcza w kontekście obsługi branży fashion.
Logistyka omnichannel
Wyzwaniem w branży odzieżowej bez wątpienia jest także obsługa logistyczna wielu kanałów – offline (retail) i online (e-commerce). Klienci coraz chętniej korzystają z wielokanałowości (według raportu Izby Gospodarki Elektronicznej – kupuje tak aż 82 proc.[11]) – szukają informacji, porównują, kupują lub zwracają wybrane produkty tam, gdzie jest im wygodniej, a logistyka musi dostosować się do ich oczekiwań i elastycznie reagować przy obsłudze wielu kanałów, zarówno w przypadku B2C, jak i B2B.
Czasami warto wprowadzić wspólny system zarządzania zapasami towarów, programy pozwalające na uwolnienie niesprzedanych w sklepach stacjonarnych produktów i udostępnienie ich w regularnej sprzedaży internetowej. Najlepiej sprawdza się tu strategia omnichannel fulfillment, zapewniając dostępność towarów dla wszystkich kanałów sprzedaży w jednej lokalizacji i umożliwiając zrealizowanie zamówienia klienta bez względu na to, za pomocą jakiego kanału zostało zakupione. Jeśli wybierzemy model zarządzania stanem magazynowym odchodzący od standardowego podziału na kanały – pozwoli zoptymalizować cały proces, na przykład znajdując najbardziej efektywne sposoby sortowania, pakowania czy realizacji zwrotów czy wykorzystując dostęp do informacji w czasie rzeczywistym.
Obsługa wielu kanałów wymaga od operatora także szczegółowej analizy danych, ponieważ to od niej zależy właściwe obsłużenie każdego z kanałów wraz z możliwością przepływ towarów pomiędzy nimi. Badaniu powinny podlegać ścieżki zakupowe konsumentów, kanały zakupów i zwrotów, satysfakcja z dostawy i z obsługi klienta, przyczyny porzucenia koszyków, wyniki cross-sellingu i wiele innych.
Nowe technologie w branży logistycznej
Obecnie przewagę firm buduje się na cyfryzacji i digitalizacji. To obszary niezwykle istotne także dla logistyki fashion i obsługi łańcuchów dostaw. Jakie procesy aż proszą się o oparcie o nowoczesne narzędzia i systemy?
Z pewnością takim procesem jest mapowanie łańcuchów dostaw, potrzebne nie tylko aby zapewnić przejrzystość, umożliwić gromadzenie danych o dostawcach czy pomóc w identyfikacji partii towaru.
Kolejnym jest kontrola jakości, która dzięki specjalnym aplikacjom (w tym m.in. gromadzeniu danych z kontroli, np. pomiarów, defektów i obrazów) może nie tylko monitorować błędy w czasie rzeczywistym, ale także planować odpowiednie działania naprawcze.
Sprawna logistyka nie obejdzie się także bez systemów RFID do przechwytywania i automatycznego raportowania danych produkcyjnych, w tym informacji o przestojach w fabrykach czy wydajnościach linii. Last but not least – coraz popularniejsze staje się także wykorzystywanie modeli opartych na sztucznej inteligencji do prognozowania sprzedaży oraz odpowiedniego dostosowywania produkcji i zapasów.
Rośnie również popularność rozwiązań z zakresu Big Data, wykorzystywanych przez firmy z branży odzieżowej do działań społecznie odpowiedzialnych. Zapobieganie nadprodukcji, zrównoważona gospodarka odpadami, mniejsze zapasy, predykcyjne planowanie pojemności magazynowych – to tylko wybrane obszary, które jesteśmy w stanie monitorować w tym zakresie.
Przyszłość logistyki dla branży fashion
Logistyka w branży odzieżowej cały czas dynamicznie się rozwija i często jako jedna z pierwszych wprowadza rynkowe innowacje oraz wyznacza standardy, modele działania czy trendy. Co czeka nas w następnych latach?
- Więcej produktów, więcej logistyki. Rosnąca populacja oraz bogacenie się społeczeństw rozwijających się będzie napędzać zapotrzebowanie na produkty – a tym samym na usługi logistyczne w wielu formach. Producenci i dystrybutorzy produktów oraz operatorzy logistyczni muszą przygotować się na zwiększenie popytu oraz zapewnienie odpowiednich technologii przyspieszających procesy i odpowiedniej ilości pracowników do ich obsługi.
- Rozszerzona rzeczywistość. Dzięki rozwiązaniu pick-by-vision, już teraz można stosować rozwiązania AR w magazynach, które mają pomagać pracownikom w kompletacji.
- Roboty w magazynach. Najwięksi operatorzy logistyczni już teraz testują rozwiązania pełnej lub częściowej robotyzacji magazynów. Bezbłędność robotów, brak problemów z zatrudnieniem odpowiedniej ilości pracowników oraz przyspieszenie procesów to kilka z czynników, które z pewnością wpłyną na dalszy rozwój robotyzacji w logistyce.
- Personalizacja logistyki. Klienci oczekują nie tylko indywidualnego dotarcia z informacją sprzedażową, ale także personalizacji przesyłki czy customizacji produktów. Ten trend będzie się pogłębiał.
- Zrównoważona logistyka. Odpowiedzialna branża fashion.
Oczekiwania konsumentów w tym zakresie rosną znacząco. Dotyczą nie tylko pochodzenia produktów, ale także logistyki. Ta ostatnia musi zapewnić zdecydowanie więcej zrównoważonych rozwiązań, głównie związanych z opakowaniami, paczkami zwrotnymi oraz wykorzystywanymi środkami transportu. Zielona logistyka to także zwrócenie większej uwagi na logistykę ostatniej mili i zastępowanie wielkich powierzchni tak zwanymi micro warehouses, czyli niewielkimi pomieszczeniami magazynowymi. - Q-commerce Szybkie dostawy
Trwa wyścig na ultraszybkie dostawy, już nie tylko te w modelu same-day, ale także te, realizowane w ciągu kilku godzin od złożenia zamówienia. Teoretycznie w branży fashion nie jest to potrzebne, jednak klienci wciąż odkrywają nowe formy „testowania” swoich ulubionych sklepów i e-sklepów.
***
Operator logistyczny, realizujący zadania dla branży fashion, powinien być kimś więcej niż tylko outsourcerem. To raczej partner biznesowy, przejmujący zobowiązania nie tylko w zakresie magazynowania i dystrybucji towarów, ale także z zakresu analizy danych, wyznaczania kierunków działania i współpracy przy decyzjach strategicznych. Aby producenci mogli skupić się na „core” swojego biznesu, bez wątpienia potrzebują partnera, który holistycznie zaopiekuje się wszystkimi operacjami (model 5PL). Branża fashion doskonale to rozumie!
[1] https://www.statista.com/outlook/cmo/apparel/poland
[2] Raport Gemius, E-commerce w Polsce 2022
[4] „The State od Fashion 2022” McKinsey
[5] https://www.gazetaprawna.pl/firma-i-prawo/artykuly/8603856,ue-ograniczenie-ilosci-odpadow-opakowania-przedsiebiorcy.html
[6] https://www.bankier.pl/wiadomosc/Koniec-szybkiej-i-taniej-mody-UE-bierze-sie-za-fast-fashion-glowne-cele-to-poprawa-warunkow-pracy-i-ochrona-srodowiska-8458945.html
[7] https://businessinsider.com.pl/gospodarka/nowy-podatek-od-emisji-co2-w-unii-europejskiej-jest-porozumienie/r73wjxx
[8,9] „The State od Fashion 2022” McKinsey
[10] https://www.psi.pl/pl/blog/psi-polska-blog/post/obsluga-zwrotow-w-magazynie-e-commerce/
[11] Raport Izby Gospodarki Elektronicznej „Omni-commerce. Kupuję wygodnie” 2022