Logistyka zwrotna, czyli ekologiczne podejście do tematu

Firmy – zwłaszcza globalne korporacje – mają ogromny wpływ na realizację celu zrównoważonego rozwoju. Jest nim niewątpliwie spełnianie potrzeb konsumentów bez negatywnego wpływu na środowisko naturalne, gospodarkę i społeczeństwa. Mowa tu o takim wpływie, który znacząco utrudni lub wręcz uniemożliwi przyszłym pokoleniom realizację ich potrzeb. Lekarstwem na to może być logistyka zwrotna.

W związku z tym firmy zajmujące się wytwarzaniem produktów i handlem coraz częściej wprowadzają polityki zrównoważonego rozwoju, które mają nakreślić kierunek zmian w aktualnych procesach – tak, by były bardziej przyjazne środowisku oraz obecnej i przeszłej generacji.

Jednym z ogromnych wyzwań firm jest też logistyka, która umożliwi podejmowanie decyzji w kierunku zmniejszenia negatywnych skutków oddziaływania na środowisko. Poszukując rozwiązań w obrębie łańcucha dostaw, powinniśmy wdrażać rozwiązania umożliwiające zrównoważone wykorzystaniu zasobów, jak również na ich wielokrotne przetwarzanie w trosce o środowisko naturalne.

Logistyka utylizacji, powtórnego zagospodarowania, recyrkulacji, odpadów – to pojęcia, które wskazują na aspekty ekologiczne. Wszystkie dotyczą odpadów, ich utylizacji (recyrkulacji) czy – jeszcze inaczej mówiąc – powtórnego zagospodarowania.

Logistyka posprzedażowa i posprzedażowy łańcuch dostaw to pojęcia związane z prowadzeniem działalności handlowej. Wraz z rozwojem logistyki i działalności „proeko” zmieniały się również wymagania prawne. Obecnie wiele firm musi się zastanawiać, co wyprodukować i jak sprzedać, ale również co stanie się z produktem po jego sprzedaniu. Dla tych przedsiębiorców ekologistyka to przede wszystkim część przepływów (logistyki), które odbywają się po sprzedaniu produktu.

Co Unia Europejska i konsumenci mają do ekologicznej logistyki?

Zmiany w logistyce nie tylko są wewnętrznie motywowane przez firmy, ale też przez czynniki zewnętrzne – ustawodawstwo Unii Europejskiej oraz oczekiwania konsumentów w zakresie odpowiedzialności ekologicznej producentów i dystrybutorów.

Warto więc pamiętać o dyrektywie unijnej z 2018 roku, która zakazuje stosowania jednorazowego plastiku na terenie UE. Przepis ten wchodzi w życie w 2021 roku – tak więc zarówno producenci, jak i operatorzy logistyczni mają coraz mniej czasu na przygotowanie się do zmian w prawie.

Drugim ważnym czynnikiem nacisku na wdrażanie proekologicznych rozwiązań są konsumenci, którzy zwracają coraz większą uwagę na to, z czego zrobione są produkty oraz jak są pakowane. W badaniach GlobalWebIndex ponad 50 proc. konsumentów stwierdziło, że zmniejszyło ilość zużytego plastiku jednorazowego użytku w ciągu ostatnich 12 miesięcy[1]!

Oczywiście wpływa to na biznes – konsumenci są gotowi na zmianę aktualnie wybieranej marki na rzecz bardziej przyjaznej środowisku (61 proc. z nas[2]) oraz deklarują gotowość do płacenia więcej za bardziej ekologiczne produkty (57 proc.[3]). Tak samo ważny jest też sposób pakowania produktów.

[4]

Czym jest logistyka zwrotna?

Za wdrażanie ekologicznych rozwiązań w logistyce odpowiada logistyka zwrotna – dziedzina logistyki, która zajmuje się przepływem odpadów. Ma ona na celu zminimalizowanie ich wpływu na środowisko naturalne przez szereg zmian w procesach i decyzjach biznesowych.

W skład logistyki zwrotnej wchodzi więc nie tylko recykling, ale też przywracanie towarów i ich refreshing, zmniejszanie nadwyżki towarów w magazynie czy zwrotów od klientów, a także gospodarowanie odpadami niebezpiecznymi.

Zacznijmy od transportu w logistyce zwrotnej

Oczywistym wyzwaniem dla ekologicznej logistyki jest transport. Samoloty, statki i ciężarówki odpowiadają za emisję do atmosfery i wody dwutlenku węgla, tlenku węgla, tlenków azotu, węglowodorów, dwutlenku siarki czy zanieczyszczeń pyłowych – które mają destrukcyjny wpływ na środowisko.

Jednym z pomysłów na rozwiązanie tego problemu jest powrót do transportu kolejowego – ale nie wszędzie jest on możliwy. Dlatego coraz chętniej spedytorzy sięgają po ciężarówki hybrydowe, których emisja szkodliwych substancji jest znacznie niższa niż w przypadku tradycyjnych samochodów. Kolejnym krokiem w tej zmianie będzie wykorzystanie w pełni elektrycznych ciężarówek.

Niestety na razie technologie hybrydowe i elektryczne mają swoje ograniczenia – nie tylko związane z kosztem wymiany floty i jej obsługi, ale przede wszystkim z małym zasięgiem takich ciężarówek. Dlatego spedytorzy czekają na ulepszenia w tych technologiach.

Czy magazyn może być ekologiczny?

Już przy samej budowie magazynu mamy duży wpływ na zmniejszanie negatywnego wpływu na środowisko – zwłaszcza w kontekście zmniejszania zużycia energii. Jakie wdrożenia warto rozważyć?
1. Świetlik lub oświetlenie LED zamiast tradycyjnego oświetlenia.
2. Polepszenie parametrów izolacyjnych budynku – tak, by móc w pełni stosować oszczędne ogrzewanie.
3. Energooszczędne systemy klimatyzacji i wentylacji.

Logistyka zwrotna – ekologiczne opakowania

Już na etapie prostych decyzji możemy mieć pozytywny wpływ na planetę – mowa tutaj o wyborze materiałów służących do pakowania zamówień w magazynie.
Warto się skupić na tym aspekcie, tym bardziej, że klienci zwracają coraz większą uwagę na nadmiar plastiku w ich zamówieniach. Wymieniając materiały na bardziej ekologiczne wpłyniemy nie tylko na planetę, ale też na własną markę.
Oto kilka opcji, które warto rozważyć w procesie pakowania produktów.
1. Kartony z makulatury. Można je wybrać zamiast bogato zadrukowanych kartonów z „nowego” papieru. Zalet jest wiele: niski koszt, duża dostępność i ekologiczny wygląd.
2. Wypełnienia z tektury falistej. Folię bąbelkową, chipsy styropianowe czy ochronną piankę polietylenową można wymienić na wypełniacze z tektury falistej – pocięte lub całe arkusze z nacięciami, które tworzą „harmonijkę”.
3. Sznurek sizalowy lub taśma papierowa. Istnieją też ekologiczne odpowiedniki taśm – zamiast nich można wykorzystać sznurki pakowe lub papierowe taśmy.

Zarządzanie odpadami w magazynie

Ważnym wyzwaniem w logistyce zwrotnej jest zarządzanie odpadami w magazynie – a tych wszakże bywa wiele. Jakie kroki warto przejść, by zoptymalizować ilość odpadów?

1. Identyfikacja problemów. Aby wdrożyć odpowiednie rozwiązania, konieczny jest audyt aktualnej gospodarki zarządzania odpadami w magazynie czy centrum dystrybucyjnym. Dzięki temu uda nam się znaleźć źródła kluczowych problemów w tym zakresie i rozpocząć proces poszukiwania odpowiednich rozwiązań.
2. Wdrożenie recyklingowania odpadów to nie tylko postawienie kolorowych pojemników w magazynie – to też zapewnienie odpowiedniej częstotliwości odbioru oraz przeszkolenie pracowników z prawidłowego korzystania z nich.
3. Urządzenia prasujące. Aby umożliwić sobie sprawniejszą gospodarkę odpadami, warto stosować pojemniki z urządzeniami prasującymi. To zarówno oszczędność miejsca, jak i kosztów.

Przywracanie towarów

Nie wszystkie towary, które aktualnie nie nadają się do sprzedaży, muszą zostać zutylizowane. Operatorzy logistyczni oferują swoim klientom rozwiązania, które sprawią, że produkty będą mogły ostatecznie trafić do klientów – mowa tu na przykład o odświeżaniu odzieży lub jej prasowaniu, a także repurposingu, czyli zmianie przeznaczenia przedmiotów.
Takie operacje mają podwójnie korzystny wpływ na biznes. Dzięki nim unikamy kosztów związanych z niepotrzebnie wyprodukowanym sprzętem i kosztem jego utylizacji, a także realizujemy jeden z ważnych elementów zrównoważonego rozwoju, jakim jest ponowne wykorzystywanie przedmiotów.
W wielu przedsiębiorstwach o recyklingu myśli się już na etapie projektowania wyrobów. Stosuje się takie podejścia, jak projektowanie dla recyklingu (ang. Design for Recycling − DfR), zwane inaczej projektowaniem dla środowiska (ang. Design for Environment − DfE) . Wyrób projektuje się tak, aby po jego zużyciu możliwe było wykorzystywanie pewnych elementów, normalnie uznawanych za odpad, powtórnie do produkcji wyrobów nowych.

Utylizacja – kiedy jej nie unikniemy?

Czasem jednak nie mamy wyboru i niepotrzebne towary musimy zutylizować. Mowa tutaj na przykład o przeterminowanych lekach czy odpadach medycznych. Stanowią one zagrożenie dla zdrowia i życia konsumentów oraz są niezwykle niebezpieczne dla środowiska. Operator logistyczny, który zajmuje się obsługą klientów z branży medycznej, musi więc zapewnić sobie współpracę z wyspecjalizowanych odbiorcą odpadów zajmującym się utylizacją produktów medycznych.

Logistyka bardziej eko

Jak widać, możemy zrobić naprawdę wiele, aby procesy magazynowe i dystrybucja towarów były przyjaźniejsze dla środowiska naturalnego i nas samych. Z pewnością trend na ekologiczne rozwiązania w zakresie logistyki będzie rósł. Rośnie nie tylko oczekiwanie konsumentów w tym zakresie, ale też naciski ze strony organizacji pozarządowych na wprowadzanie wewnętrznych regulacji w firmach i nowego ustawodawstwa nastawionego na ochronę środowiska.
Musimy, jako branża logistyczna, być otwarci na zmianę. Być może z pomocą przyjdzie nam wdrożenie i popularyzacja nowych form dostaw.  Należą do nich bezemisyjne drony, lub producenci opakowań wprowadzający łatwe w recyklingu opakowania. Śledzenie trendów w tym zakresie to nasze najważniejsze zadanie.

[1][2][3]GlobalWebIndex, „Sustainable Packaging Unwrapped”