Ekologia w magazynie

Ekologia w magazynie opiera się na kilku założeniach. Po pierwsze odpowiedniej lokalizacji, wszak po pandemii i zakłóceniu wielu łańcuchów dostaw jest to temat nadal aktualny. Po drugie – na modułowości rozwiązań magazynowych, ponieważ skalowalność i dostosowywanie powierzchni do potrzeb najemcy jest mocno na czasie. Kolejne założenia dotyczą oddziaływania na środowisko, czyli zanieczyszczenia światłem, wpływu na otoczenie (przyrodę i mieszkańców), efektywności energetycznej, gospodarki wodnej, odpadów oraz – oczywiście wyposażenia magazynu i technologii w nich zastosowanych. Postaram się przyjrzeć każdemu z tych aspektów.

Czy lokalizacja magazynu może być eko?

Do tej pory huby i parki logistyczne powstawały w oparciu o kluczowe kryterium dostępności do głównych szlaków komunikacyjnych (autostrad i węzłów kolejowych). Zmiany następują powoli, głównie z powodów braków lokalizacyjnych, a także, co warte podkreślenia, braków osób do pracy. Dlatego coraz częściej inwestorzy lokują swoje magazyny niedaleko miast. Ten wybór bez wątpienia powinien nieść za sobą wprowadzanie rozwiązań związanych z dojazdem kilkuset lub nawet kilku tysięcy osób do pracy. Zapewnienie odpowiedniej polityki dojazdów (np. autobus pracowniczy, dopłaty do wspólnych dojazdów, stacje ładowania samochodów elektrycznych czy wybudowanie ścieżek rowerowych) powinno być obecnie jednym z obszarów planowania inwestycji już na początku prac.

Innym rozwiązaniem na lokalizację bliższą ekologii może być budowanie magazynów na terenach poprzemysłowych lub wymagających rewitalizacji lub adaptacji. Kolejnym – tworzenie magazynów modułowych, to znaczy takich, które nie tylko budowane są „na miarę” (BTO: build-to-own), ale mają także potencjał rozbudowy, dostosowanych do obecnych, ale także przyszłych, rozwojowych potrzeb firm. Są to rozwiązania na kurczące się banki ziemi i braki wolnych przestrzeni, ale także na bardziej zrównoważone wpisanie powierzchni w tkankę krajobrazu.

Eko wymagania

W ostatnich latach znacznie wzrosła świadomość najemców w zakresie eko-rozwiązań magazynowych i aż 80 proc. wymaga od deweloperów zastosowania konkretnych środowiskowych rozwiązań już przed wynajmem powierzchni. Jak podaje raport „Industrial Goes Green” firmy Cushman & Wakefield, ekologiczny magazyn zaczął być must-have dla każdej nowoczesnej i świadomej firmy.

Nie tylko najemcy naciskają na deweloperów. Oni także prześcigają się we wprowadzaniu nowych rozwiązań i chwaleniu się najbardziej zrównoważonymi case studies oraz zobowiązaniami klimatycznymi. Przykładem jest między innymi Panattoni, które za cel wyznaczyło sobie dążenie do neutralności klimatycznej dla wszystkich nowych inwestycji do 2025 roku w myśl zielonej strategii „Go Earthwise”[1].

Przykładów można jednak mnożyć wiele. Zarówno deweloperzy, jak i najemcy (firmy, operatorzy logistyczni, a także firmy kurierskie) nie tylko chcą realizować swoje strategie zgodnie z celami Zrównoważonego Rozwoju ONZ (SDG), ale przede wszystkim muszą realizować je w ramach raportowania niefinansowego ESG swoich firm.

W listopadzie 2022 roku Parlament Europejski przyjął dyrektywę CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), która poszerzyła nie tylko zakres, ale i liczbę podmiotów objętych obowiązkiem raportowania niefinansowego. W kwestiach związanych z ESG (Environmental, Social, Corporate governance, czyli: środowisko, odpowiedzialność społeczna i ład korporacyjny) olbrzymi nacisk został położony zwłaszcza na kwestie środowiskowe. Raporty dotyczące ESG zaczną funkcjonować od 1 stycznia 2024 roku. Raportować w 2025 roku będą musiały spółki notowane na giełdzie, zatrudniające powyżej 500 pracowników, zaś w 2026 roku raport za 2025 rok będą musiały złożyć wszystkie duże przedsiębiorstwa, zaś od 1 stycznia 2026 r. (raportowanie w 2027 r.) – małe i średnie spółki, notowane na giełdzie.

Co ważne – każda z branż, poza raportowaniem ogólnym, będzie musiała dostarczyć dane charakterystyczne dla swojej gałęzi działalności, a logistyka bez wątpienia będzie tą, na której skupi się wiele wskaźników.

Raportowanie ekologiczne

Organizacje działające zarówno w obszarze nieruchomości przemysłowych, jak i w obszarze logistyki będą zobowiązane raportować m.in. takie kwestie jak:

• Emisja CO2
• Ślad węglowy produktu
• Finansowanie wpływu na środowisko
• Podatność na zmiany klimatyczne
• Gospodarka wodna
• Bioróżnorodność i gospodarowanie gruntami
• Zaopatrzenie w surowce
• Emisja toksyn i odpadów
• Opakowania i odpady
• Elektroodpady
• Czyste technologie
• Zielone budownictwo
• Energia odnawialna.

Sposób ich raportowania precyzuje nowa Taksonomia Unii Europejskiej, zgodnie z którą działalność firm można będzie zakwalifikować jako zrównoważoną, jeśli zapewni znaczący wkład w realizację co najmniej jednego z sześciu celów środowiskowych związanych z łagodzeniem skutków zmian klimatycznych, ochroną zasobów wodnych i morskich, wdrażaniem gospodarki o obiegu zamkniętym, a także zapobieganiem zanieczyszczeniom. Ponadto aktywność firm nie będzie mogła powodować znaczących szkód w żadnej z wymienionych dziedzin.

Certyfikaty ekologiczne

Raport Polskiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego (kwiecień 2022 r.) odnotowuje 75-procentowy[2] wzrost liczby certyfikowanych obiektów magazynowych. Wzrost popularności takich certyfikatów jak BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method) czy LEED (Leadership in Energy and Environmental Design), potwierdzających zaprojektowanie powierzchni magazynowej zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju  poświadcza, że nastąpiła zmiana myślenia wszystkich podmiotów działających na tym rynku: deweloperzy muszą budować ekologicznie, najemcy, w tym operatorzy logistyczni, chcą pracować w takich właśnie magazynach i dostarczać swoim klientom najwyższych standardów.

BREEAM i LEED to jednak nie jedyne certyfikacje, o które zabiegają operatorzy logistyczni i inni najemcy magazynów. Takie certyfikacje jak m.in. WELL Building Standard oraz Fitwell, które kładą nacisk na zdrowie oraz dobrostan pracowników, zwłaszcza w odniesieniu do konieczności raportowania ESG, także stają się coraz bardziej popularne, tym bardziej, że eksperci wskazują, że posiadanie takiej certyfikacji może przełożyć się na długoterminowe zwiększenia wartości obiektów, a także na zwiększenie produktywności pracowników[3].

Ekologia. Oszczędności czy inwestycje?

Wymagania dotyczące ekologii w magazynie wynikają z kilku aspektów. Z jednej strony z oczekiwań klientów, którzy chcą ograniczać ślad węglowy w swoich łańcuchach dostaw, z drugiej – ze strony operatorów logistycznych, którzy chcą oferować swoim klientom najwyższe standardy, z trzeciej zaś – od samych pracowników, dla których komfort pracy staje się coraz ważniejszy przy wyborze pracodawcy.

Firmy coraz częściej podejmują decyzję nie czy zainwestować w ekologię, ale ile zainwestować oraz – rzecz jasna – po jakim okresie ta inwestycja się zwróci lub jakie oszczędności może przynieść w określonej perspektywie czasowej. Wszak fotowoltaika, odpowiednia izolacyjność ścian, doświetlenie dodatkowym światłem dziennym, pompy ciepła, odzyskiwanie ciepła ze sprężarek powietrza to tylko wybrane rozwiązania, które przyczyniają się m.in. do lepszej izolacji magazynu, a co za tym idzie – do oszczędności energii, a w dalszej perspektywie – do bycia tańszymi w eksploatacji[4]. Na przykład wykorzystanie przemysłowych lamp LED pozwala na zmniejszenie kosztów oświetlenia o nawet 80 proc. w stosunku do lamp starszych generacji[5].

Jakie eko rozwiązania należy wprowadzać w magazynie?

Inne obszary, które coraz intensywniej są wprowadzane przez firmy to m.in.:zapewnienie poprawnej akustyki budynku, dostęp pracowników do światła naturalnego czy odpowiednie zagospodarowanie otoczenia magazynu (ograniczenie koszenia trawy, łąki kwietne czy tzw. „strefy zacienione” z dużą ilością drzew).

W Polsce coraz więcej magazynów szczyci się certyfikacjami i swoją coraz większą „ekologicznością”. Niestety nie mamy jeszcze przykładu całkowicie zeroemisyjnego magazynu. Takim mogą pochwalić się Brytyjczycy. W połowie 2020 roku GLP oddało bowiem pierwszy zeroemisyjny (według wytycznych brytyjskiego Green Building Council) obiekt – projekt Magnitude 313 – powstały w ramach Magna Park w mieście Milton Keynes[6].

Automatyka i robotyka w służbie ekologii

Procesy magazynowe podlegają automatyzacji. Dzieje się tak głównie ze względów oszczędności i efektywności (czasu, procesów, zasobów), ale także ze względów środowiskowych, wszak dążenie do ekologiczności jest bardzo bliskie dążeniu do efektywności – jedno z drugim jest silnie powiązane.

Z kolei wprowadzenie automatyzacji do magazynu wymaga określonych sposobów ich projektowania i planowania. Na przykład – aby roboty magazynowe mogły działać bez zarzutu, na określonych ścieżkach, potrzebne jest wyznaczanie odpowiednich ciągów komunikacyjnych. Potrzebują tego:  system Weasel® (tzw. łasice) czy system Chuck, składający się z wózków samojezdnych, które transportują towary pomiędzy strefami pick i pack. Z kolei, aby móc wykorzystywać Shuttle System do zwiększania przepustowości operacji magazynowych, potrzebna jest odpowiednia wysokość i kubatura.

Innym przykładem wpływu technologii na ekologię jest system AutoStore – system składowania i przechowywania produktów małogabarytowych, którego atutem jest zapewnienie najwyższej gęstości składowania spośród wszystkich systemów automatycznego magazynowania oraz wpływ na optymalizację powierzchni magazynowych.

Roboty do wspinania się, adaptacja łączności 5G czy automatyzacja kooperatywna – wiele z elementów, które zaczynają być codziennością magazynów, zwłaszcza e-commerce, wymaga takiego projektowania przestrzeni, aby ich działalność była efektywna i niczym nie zakłócona. Co ważne – bez wątpienia można stwierdzić, że ich wykorzystanie wpływa na ekologię całego magazynu.

Przyszłość ekologicznych inwestycji

Prawie trzy czwarte operatorów logistycznych twierdzi, że presja ze strony klientów zachęca ich do poprawy zrównoważonego rozwoju ich działalności, także w obszarze magazynowym, a prawie 80 proc. twierdzi, że zmniejszenie emisji dwutlenku węgla (CO2) w ciągu najbliższych pięciu lat jest kluczowym obszarem, na którym koncentrują się ich inicjatywy środowiskowe.[7]

Na całej długości łańcuchów dostaw, od zaopatrzenia, przez produkcję, logistykę i handel detaliczny, obszarem, w którym firmy chciałyby osiągnąć największą poprawę w zakresie zrównoważonego rozwoju, jest transport drogowy, następnie redukcja śladu węglowego, w tym zużycie energii i odpowiednie zagospodarowanie odpadami i gospodarką wodną.[8]

Jednak, aby móc poprawić i wzmocnić zrównoważony rozwój w przyszłości, firmy muszą najpierw zmierzyć swój wpływ na środowisko. Jak pokazują dane z raportu European Logistics and Supply-Chain Sustainability Report firmy Panattoni, operatorzy logistyczni najczęściej mierzą swój ślad węglowy (81 proc.) i zużycie energii (71 proc.)[9].

Z całą pewnością jednak, zwłaszcza w krajach Unii Europejskiej po wprowadzeniu nowej dyrektywy raportowania niefinansowego (CSRD), firmy będą coraz precyzyjniej analizowały obecne działania środowiskowe, a także wyznaczały cele dążenia do bardziej zrównoważonego działania.

Coraz ważniejszym obszarem stanie się ten dotyczący recyclingu, logistyki zwrotnej i materiałów odnawialnych, zwłaszcza w obszarze opakowań oraz wypełniaczy.

Operatorzy logistyczni, a także ich klienci mają jeszcze przed sobą długą drogę, aby procesy magazynowe i dystrybucja towarów były przyjaźniejsze dla środowiska naturalnego i nas samych.

Z całą pewnością jednak trend na ekologiczne rozwiązania w zakresie logistyki będzie rósł, a branża logistyczna musi nie tylko nauczyć się odnosić do nowych wymagań i przepisów, ale także bardziej proaktywnie wychodzić naprzeciw zmianie, której oczekuje rynek i konsumenci, zwłaszcza w kontekście popularności idei gospodarki w obiegu zamkniętym (ekonomia cyrkularna).

[1] https://panattonieurope.com/pl-pl/sustainability

[2] https://plgbc.org.pl/wp-content/uploads/2022/03/raport_magazyny.pdf#new_tab

[3] https://logistyka.rp.pl/magazyny/art36416761-kopia-zielone-certyfikaty-magazynow

[4] https://www.bankier.pl/wiadomosc/Ekologiczne-rozwiazania-w-powierzchniach-magazynowych-daja-najemcom-spore-oszczednosci-8360114.html

[5] https://rynekinwestycji.pl/oswietlenie-przemyslowe-jak-wybrac-najlepsze-rozwiazanie/

[6] https://www.propertynews.pl/magazyny/magazyny-przyjemne-dla-kieszeni-i-srodowiska,89761.html

[7,8,9] European Logistics and Supply-Chain Sustainability Report, HFW I Panattoni, 2022