Jak budować przewagę konkurencyjną za pomocą logistyki?

W poszukiwaniu przewag konkurencyjnych istnieją działania, które można wdrożyć szybko, niemal z dnia na dzień, i niewielkim nakładem pracy, a które mogą przynieść błyskawiczne efekty. Przykładowo w zakresie sprzedaży może to być wprowadzenie nowych cen, zaproponowanie przecen lub promocji. W innych kwestiach – jak obsługa magazynowa – należy działać z pewnym wyprzedzeniem, gdyż w tym przypadku wprowadzenie zmian, zrealizowanie nowych projektów czy poczynienie inwestycji wymaga długotrwałej strategii, środków finansowych i czasu na implementację. Może to trwać kilka tygodni, miesięcy, a nawet lat, w zależności od skali projektu.

To dlatego, aby osiągnąć (i utrzymać) przewagę konkurencyjną, należy zanalizować nasze potencjały strategiczne w zakresie zasobów oraz kompetencji, a ostatecznym efektem tworzenia przewagi konkurencyjnej będą między innymi: udział w rynku, zysk firmy, rentowność oraz – oczywiście – zadowolenie klientów.

Logistyka jest bez wątpienia jednym z obszarów, w ramach których możemy wypracowywać naszą przewagę i to na kilku polach. Z perspektywy producenta lub dystrybutora ważny jest standard operacji magazynowych. Należą do nich pojemność magazynu, jakość pakowania, terminowość, elastyczność, ale i szybkość reagowania na zmiany oraz – co oczywiste – koszty. Z perspektywy kupującego liczy się koszt i termin dostawy, ale też wygoda odbioru paczki lub nadania ewentualnego zwrotu. Te kwestie stanowią coraz większą wartość dla klienta, co potwierdzają raporty. Niskie koszty dostawy motywują aż 57 proc. konsumentów do zakupów online[2]. Kolejne, inne argumenty na rzecz e-zakupów, także bezpośrednio związane są z logistyką. Nasi e-kupujący oczekują darmowych i szybkich dostaw, darmowych zwrotów oraz wydłużonego czas zwrotów. Te elementy prowadzą nas w stronę logistyki, która, szczególnie w e-commerce, może sprawić, że wyprzedzimy naszą konkurencję.

Logistyka w strategii firmy

Na początku, zanim zaczniemy budować naszą przewagę konkurencyjną na logistyce, powinniśmy się zastanowić, jakie miejsce w naszej strategii i określeniu potencjałów sukcesu ona zajmuje. Jeśli nasza pozycja rynkowa, rozwój, wzrosty – czyli czynniki ekonomiczne – zależą od niej bardzo mocno, mamy odpowiedź. Po drugie – warto podjąć się analizy naszych własnych kompetencji. Powinniśmy ustalić, czy posiadamy w firmie lub zespole zasoby, które pozwolą nam uzyskać tę przewagę na polu logistyki właśnie. Jeśli tak nie jest, rozwiązaniem staje się współpraca z zewnętrznym operatorem logistycznym, z którym wspólnie będziemy budować naszą przewagę.

Ostatnio, zwłaszcza w zeszłym roku, znaczenie potencjałów strategicznych związanych z logistyką znacząco wzrosło. Zakupy przez internet wpłynęły na rozwój e-commerce, a ten z kolei musiał stanąć na wysokości zadania – zwłaszcza w takich obszarach jak: przyjęcie dostaw, magazynowanie, realizacja zleceń wysyłkowych oraz obsługa zwrotów. Słowem – sprawne zarządzanie przepływem towarów stało się jedną z kluczowych przewag firm sprzedających online. To jednak nie wszystko. Moim zdaniem równie istotną przewagą była umiejętność analizy oraz pomiar efektywności działań i wyciągania z nich wniosków. Pomiar procesów w łańcuchu dostaw sprawia bowiem, że nie tylko działamy sprawnie czy ograniczamy liczbę błędów, ale przede wszystkim, że możemy planować, w perspektywie krótko-, ale i długoterminowej.

Decyzje podejmowane dynamicznie – logistyka ma znaczenie

Logistyka to dziedzina niezwykle dynamiczna. Wszak działa w obszarze nieustających zmiennych rynkowych, wzrastających wymagań oraz zmiany trendów. Oczywiście nadal powinna spełniać określone funkcje, ale przede wszystkim powinna być proaktywna – czyli wyprzedzać potrzeby klienta i – rzecz jasna – kolejne kroki konkurencji.

Jaka powinna być zatem współczesna logistyka? Bez wątpienia inteligentna – czyli zarządzana przez ekspertów; innowacyjna; stawiająca na automatyzację wybranych rozwiązań. To logistyka organizująca procesy magazynowe dla swoich klientów na zasadzie „goods to man”, co oznacza, że towary w sposób zautomatyzowany trafią na stanowisko kompletacji/pakowania. Eliminuje się przy tym proces manualnego pobierania (picking). Logistyka przede wszystkim powinna być zrównoważona (czyli np. oszczędzać energię) oraz stawiająca na analitykę, między innymi poprzez tworzenie Big Data – czyli gromadzenie i przetwarzanie danych, które są potrzebne do rozwoju firm i marek.

To dzięki zastosowaniu innowacyjnych (nie tylko technologicznie) rozwiązań jesteśmy w stanie wyprzedzić naszą konkurencję. Kluczowe, byśmy szybko reagowali na zmiany rynku oraz dynamicznie podejmowali decyzje. Może się to udać przy współpracy z operatorem logistycznym, który dokładnie zna specyfikę nie tylko naszego przedsiębiorstwa, ale także ma doświadczenie przy obsłudze podobnych projektów w tożsamym segmencie, w którym działamy.

Obszary przewagi konkurencyjnej dzięki logistyce

Aby zrozumieć, w czym logistyka może nam pomóc budować siłę naszej firmy i marki, powinniśmy wynotować sobie te obszary.

Sprawna logistyka zewnętrzna:

1. Pozwala nam skoncentrować się na core działania naszej firmy, czyli sprzedaży
2. Umożliwia sprawną dystrybucję towarów
3. Centralizuje transport, zapewniając obsługę wszystkich dostawców i kurierów
4. Umożliwia precyzyjne monitorowanie zapasów (towarów lub surowców)
5. Zapobiega opóźnieniom w dostawach
6. Obsługuje nawet największe wolumeny w czasie peaków sprzedażowych
7. Niweluje ryzyka związane np. z uszkodzeniami towarów lub kradzieżami
8. Organizuje system współpracy z dostawcami
9. Pomaga w planowaniu zasobów (materiałowych, produkcji, dystrybucji i całego przedsiębiorstwa)
10. Pozwala na sprawną obsługę zwrotów
11. Wpływa na takie cechy dostaw jak:
    – niezawodność
    – terminowość
    – płynność
    – kompletność
    – elastyczność
12. Podnosi poziom zadowolenia klienta
13. Pomaga nam się rozwijać

Firmy zorientowane na łańcuchu dostaw, zwłaszcza w czasach rozwoju e-commerce, zyskują wiele. Kluczowym zyskiem jest jednak zadowolenie i lojalność klienta. I to jest nie do przecenienia.

Skala projektu ma znaczenie

W zależności od poziomu biznesu i jego skali, traktowanie logistyki jako jednego z najważniejszych obszarów firmy może się opłacić. Bez wątpienia zarówno małe, acz szybko rozwijające się firmy, jak i wielkie marki potrzebują sprawdzonego operatora logistycznego, który zastosuje odpowiednie rozwiązania związane z zarządzaniem łańcuchem dostaw.

A. Mniejsze projekty

W mniejszych firmach sytuacja nierzadko wygląda następująco. Z kilkunastoosobowej organizacji szybko przekształca się w spółkę liczącą kilkadziesiąt, sto kilkadziesiąt osób. Do dotychczasowego modelu opartego na współpracy z partnerami zewnętrznymi (niezależne sklepy, hurtownie) dokłada własną sieć sklepów i zaczyna inwestować w e-commerce. Konsekwencją rozwoju jest wzrost wolumenu; rosną ilości przyjmowanych i wydawanych produktów, zwiększa się zapas magazynowy, za czym nie nadąża dotychczasowe zaplecze logistyczne.

Okazuje się, że brakuje powierzchni oraz odpowiedniego wyposażenia magazynu (regały, wózki, skanery, terminale), a nasz podstawowy system magazynowy, nie jest wystarczający. Brakuje także pracowników magazynowych zdolnych do szybkiej i odpowiedniej obsługi coraz większych kolejnych dostaw oraz wysyłek. Co więcej, aktualny magazyn jest położony z dala od głównych dróg, autostrad oraz hubów kurierskich.  Przekłada się to na problemy z pozyskaniem pracowników, a przede wszystkim na zbyt wczesny czas przekazywania paczek kurierowi, które powinny być doręczone następnego dnia (cut-off-time). Spedytor musi jeszcze dojechać do hubu regionalnego i/lub centralnego. Wszystko to prowadzi do bałaganu, wydłużania procesów oraz ogólnego chaosu.

Dynamiczny rozwój firm

Firma – w czasie dynamicznego rozwoju – nadal mocno (i w pierwszej kolejności) inwestuje w sprzedaż. Otwiera kolejne sklepy, zatrudnia pracowników, rozwija technologie IT, e-commerce i zwiększa stok produktowy. I to jest moment, w którym zaczyna dostrzegać, że aktualne rozwiązania logistyczne stają się jej “kulą u nogi”.  Powinny natomiast się stać jedną z jej kluczowych przewag konkurencyjnych na rynku. To, jak szybko zatowaruje sklepy lub uzupełni braki oraz to, jak sprawnie i wysoce jakościowo obsłuży klienta, będzie w dużej mierze decydowało o jej przyszłości.

Jeśli w tym momencie zrozumie, że logistyka jest kluczowa oraz że potrzebny jej odpowiedni partner logistyczny.  Firma fulfillmentowa nie tylko obsłuży wolumen, ale także podpowie (a następnie zastosuje u siebie) najbardziej efektywne rozwiązania magazynowe, zintegruje system WMS i po jego stronie będzie zatrudnienie i przeszkolenie pracowników.  Firma natomiast będzie mogła skupić się na core swojej działalności i na dalszym rozwoju. Oparcie biznesu na odpowiedniej infrastrukturze magazynowej i doświadczonym partnerze zapewni skalowalność rozwiązań i – w dłuższej perspektywie – bezpieczeństwo.

B. Większe firmy

Druga sytuacja dotyczy większych graczy lub dużych e-projektów, w których pojawia się od miliona do nawet kilkudziesięciu milionów przesyłek rocznie. W zależności od branży – fashion, beauty, high-tech, home&decor, FMCG – firmy te już od kilku lat inwestują w logistykę, wiedząc i rozumiejąc, że ona może stanowić ważny element ich przewagi nad innymi markami. Dotyczy to zwłaszcza marek sieciowych, które szybko zmieniają kolekcje. Firmy te nawet kilkukrotnie w skali roku organizują wyprzedaże sezonowe, mają rozbudowane sklepy online, które nierzadko stanowią nawet 20-30 proc. ich całego biznesu.

W tym przypadku przewaga nad konkurencją opiera się głównie na szybkości i sprawności działania, dodatkowo wysoka jakość obsługi klienta jest nieodzownym elementem sprawnie działającego biznesu.

Firmy korzystają z usług fullfilmentowych zewnętrznego operatora logistycznego współprają z nim – coraz bardziej automatyzują swoje procesy. Stosują takie rozwiązania magazynowe, jak na przykład autostore, miniload, autonomiczne wózki, bagsortery i inne, których nadrzędnym celem jest szybkie reagowanie na zmiany i skalowanie zadań.

Automatyzacja w logistyce

Automatyzacja procesów magazynowych pozwala na zwiększanie pojemności i przepustowości magazynów.  Dodatkowo daje możliwość na obniżenie liczby pracowników oraz – co za tym idzie – obniżanie kosztów jednostkowych. A zmniejszanie obsługi to także mniej problemów z rekrutacją na coraz trudniejszym rynku, czy chociażby ograniczenie zagrożenia w sytuacjach pandemicznych. Te aspekty do niedawna zupełnie nie były brane pod uwagę. To wszystko przekłada się na prawdziwą przewagę konkurencyjną, sprowadzającą się do prostej triady: więcej, szybciej… i taniej!

Duże firmy doskonale wiedzą, że wieloletnia praca z wiarygodnym partnerem logistycznym sprawia, że nasz system magazynowy jest bezpieczny, a zespół pracowników po stronie operatora kompetentny i doświadczony.

Logistyka wszystko może

Nieco przewrotnie w tytule napisałem, że logistyka może wszystko. Może naprawdę wiele. Zwiększać świadczenia dostarczane klientom, wykorzystywać odpowiednie dane do zwiększenia efektywności sprzedaży, dawać informacje specjalistom IT, marketerom i zarządom. Ponadto pomaga standaryzować procedury, budować systemy coraz lepszych praktyk oraz integrować procesy.

Jeśli użyjemy porównania, w którym firma stanowi drużynę piłkarską, to każda z jej dywizji ma do odegrania odmienne role podczas meczu. W ataku działają sprzedaż, dystrybucja i marketing. I to jest kluczowa rola. Jednak bez dobrego zaplecza, bez odpowiedniej gry pozycyjnej i obrony – nie wygramy meczu. W naszym biznesie formacją obrony jest logistyka i o nią należy dbać – samodzielnie lub z pomocą zewnętrznego operatora logistycznego.

Jeśli strategie logistyczne stanowią ważną część strategii biznesowej przedsiębiorstwa, można mieć przekonanie graniczące z pewnością, że firma będzie osiągała zaplanowane korzyści w postaci zwiększonych przychodów, a ostatecznie – zysków.

[1] Gemius, E-commerce w Polsce 2020