Rynek marketplace w Polsce i na świecie

Czym są markeplace’y?

Marketplace’y to internetowe platformy, które często pełnią funkcję niezależnych lub komplementarnych kanałów sprzedaży dla marek i przedsiębiorstw. Koncepcja marketplace’ów charakteryzuje się wysokim poziomem wygody i korzyściami dla wszystkich zaangażowanych stron – klientów, marek oraz samych operatorów platform. W ostatnich latach zyskała ona ogromną popularność wśród użytkowników internetu. Do kluczowych korzyści dla firm i marek należą obniżone koszty działań marketingowych oraz możliwość skorzystania z szerokiej bazy użytkowników popularnych i często odwiedzanych witryn. Z perspektywy klientów, marketplace’y oferują porównywanie produktów, bezpieczne transakcje, prostotę obsługi, wygodę zakupów, uproszczone procedury zwrotów oraz korzystne opcje dostawy.

Korzyści i wady korzystania z marketplace’ów

Korzyści dla firm/marek:

• Szeroki dostęp do klientów – marketplace’y gromadzą dużą liczbę użytkowników, co zwiększa szanse na dotarcie do nowych odbiorców.
• Niższe koszty marketingowe – platformy często oferują gotowe narzędzia promocyjne i dostęp do ruchu, co zmniejsza wydatki na marketing.
• Automatyzacja procesów – marketplace’y upraszczają procesy sprzedażowe, logistyczne i obsługę płatności.
• Skalowalność biznesu – możliwość szybkiego zwiększenia sprzedaży bez dużego nakładu kosztów.
• Zaufanie klientów – renomowane platformy zapewniają wyższy poziom zaufania, co może przyciągać większą liczbę klientów.

Korzyści dla klientów:

• Szeroki wybór – marketplace’y oferują dostęp do szerokiej gamy produktów w jednym miejscu.
• Łatwość porównywania cen – użytkownicy mogą szybko porównywać oferty różnych sprzedawców, co pozwala wybrać najlepszą cenę.
• Bezpieczeństwo transakcji – platformy oferują zabezpieczenia płatności i gwarancje zwrotów.
• Opinie i recenzje – klienci mogą korzystać z recenzji innych użytkowników, co pomaga w podejmowaniu decyzji zakupowych.
• Komfort – zakupy online umożliwiają łatwe porównanie ofert i szybkie dokonanie zakupu bez wychodzenia z domu, proste i intuicyjne płatności oraz wygodne zwroty.

Zagrożenia dla marek:

• Brak kontroli nad wizerunkiem marki – na marketplace’ach marki mogą mieć ograniczoną kontrolę nad tym, jak są prezentowane, co może wpływać na ich spójność wizerunkową i odbiór przez klientów. Dodatkowo, gdy firma powierza marketplace’owi obsługę logistyczną to przesyłki są brandowione nazwą marketplace, a nie konkretnej marki.
• Silna konkurencja – na platformach występuje wiele podobnych produktów, co sprawia, że konkurencja cenowa staje się intensywna. Marki mogą być zmuszone do obniżania cen, co może negatywnie wpłynąć na marże.
• Opłaty i prowizje – marketplace’y często pobierają prowizje od sprzedaży oraz opłaty za korzystanie z platformy, co może obniżać zyski firm, zwłaszcza przy mniejszych marżach.
• Utrata bezpośredniej relacji z klientem – wiele platform ogranicza dostęp do danych klientów, co uniemożliwia budowanie bezpośrednich relacji oraz prowadzenie działań re-marketingowych.
• Zależność od platformy – oparcie modelu sprzedażowego głównie na marketplace’ach może prowadzić do dużej zależności od jednej platformy. W przypadku zmiany warunków, regulacji lub algorytmów, sprzedaż marki może znacznie ucierpieć.
• Brak kontroli nad polityką cenową – marketplace’y mogą wymagać stosowania określonych polityk cenowych lub wprowadzać własne promocje, co ogranicza elastyczność marki w zarządzaniu cenami.
• Utrata kontroli nad procesem logistycznym – firmy nie mają wpływu na termin realizacji oraz jakość procesu logistycznego.

Rodzaje platform marketplace

Platformy marketplace można podzielić na kilka rodzajów – w zależności od modelu biznesowego oraz uczestników transakcji:

• B2B (Business to Business) – sprzedaż produktu/usługi pomiędzy firmami (np. Alibaba).
• B2C (Business to Consumer) – sprzedaż produktu przez firmę bezpośrednio konsumentom (np. Allegro).
• C2C (Consumer to Consumer) – sprzedaż pomiędzy osobami prywatnymi (np. OLX, Vinted).
• P2P (Peer to Peer) – wymiana produktów/usług (np. Airbnb).
• Marketplace usług – platformy służące do zamawiania usług (np. Uber, Upwork).

Rynek markerplace w Polsce

W Polsce rynek marketplace rozwija się intensywnie pomimo inflacji oraz spowolnienia gospodarczego związanego z pandemią i destabilizacją polityczną. Napędzają go rosnące zainteresowanie zakupami online oraz coraz większa liczba przedsiębiorców, którzy decydują się na sprzedaż za pośrednictwem platform cyfrowych. Według raportu Gemius „E-commerce w Polsce 2023”, aż 79 proc. internautów regularnie robi zakupy online. 75 proc. z nich wykorzystuje do tego polskie platformy sprzedażowe. W sieci najchętniej kupują osoby w wieku 50+ (35 proc.) oraz w przedziale wiekowym 35-49 (33 proc).

Według danych Eurostatu, w 2023 r. osoby w wieku 25–34 lat stanowiły największą grupę osób (64 proc.) dokonujących zakupów na platformach typu marketplace. Na drugim miejscu znalazły się osoby w wieku 35–44 lat (62 proc.), a najniższy odsetek stanowiły osoby w wieku 65–74 lat z wynikiem 35 proc.

Sektor e-commerce, w tym marketplace’y, odgrywa istotną rolę w polskim handlu detalicznym i stale rośnie. W okresie od lipca 2023 do czerwca 2024 roku, obroty e-commerce stanowiły aż 8,8 proc. wszystkich obrotów handlu detalicznego. Według ekspertów Statista, najpopularniejszymi kategoriami e-zakupowymi w Polsce w ostatnich trzech latach były ubrania, obuwie oraz kosmetyki.

Kluczowe platformy marketplace w Polsce

W Polsce dominującą pozycję wśród marketplace’ów zajmuje Allegro, którego miesięczna liczba odwiedzających wynosi 198,62 mln. W 2023 r. ponad 22 mln użytkowników kupowało co miesiąc produkty właśnie na tej platformie, wybierając spośród ofert około 135 tys. sprzedawców. Na drugim miejscu znalazła się platforma Temu, a na trzecim – Media Expert. Popularność utrzymują również Aliexpress oraz Empik Marketplace, z którego korzysta już 4 mln użytkowników miesięcznie. Inne platformy, z których chętnie korzystają Polacy, to m.in. Rossmann, Shein, Erli, Amazon i Vinted.

Po szczytowym wzroście e-commerce podczas pandemii COVID-19, w 2023 roku tempo wzrostu spadło, głównie z powodu inflacji i rosnących kosztów. Konsumenci zaczęli uważniej planować wydatki i zwracać większą uwagę na ceny, co zaostrzyło konkurencję między platformami. Marketplace’y rywalizują o klientów, oferując lepsze ceny, szybsze dostawy, proste i darmowe zwroty oraz atrakcyjne promocje.

Prognozy marketplace’ów

Marketplace’y stały się w Polsce istotnym elementem krajobrazu e-commerce, a ich rola wciąż będzie rosła, zwłaszcza biorąc pod uwagę coraz większą liczbę użytkowników i rozwój nowych technologii, które ułatwiają zakupy, personalizację, zarządzanie koszykiem i obsługę zwrotów. Przewiduje się, że do 2028 roku polski rynek e-commerce osiągnie wartość 192 mld złotych, przy rocznym wzroście na poziomie 8 proc. W latach 2024-2028 wzrost w wybranych kategoriach może wynieść od 28 proc. do 60 proc., co daje dalszy potencjał rozwoju dla platform typu marketplace, które stanowią coraz większą część sprzedaży online w Polsce​. Regularnie pojawiają się też nowe platformy (np. rozetka.pl), a znane i popularne w sieci sklepy poszerzają swoją ofertę o asortyment nie związany z pierwotną branżą, aby umożliwić klientom zrobienie jak największej liczby zakupów właśnie na ich stronie.

Rynek marketplace w Europie

Rynek marketplace w Europie dynamicznie rośnie, a dominującymi graczami są globalne platformy, takie jak Amazon i eBay. Lokalne marketplace’y również zyskują na znaczeniu, jak niemiecki Zalando, francuski Cdiscount czy polskie Allegro.

Coraz więcej europejskich firm, szczególnie małych i średnich przedsiębiorstw, korzysta z platform do poszerzania rynków zbytu bez konieczności inwestowania w własne kanały e-commerce. Planowane regulacje mogą wpłynąć negatywnie na pozycję chińskich marketplace’ów.

Rynek marketplace na świecie

Globalny rynek marketplace doświadczył znaczącego wzrostu sprzedaży w ostatnich latach, w związku z m.in. rozszerzającym się zasięgiem handlu elektronicznego, rozwojem handlu mobilnego, postępem technologicznym, zwiększającą się liczbą użytkowników internetu oraz rosnącym zaufaniem do zakupów online. Prognozuje się, że rynek handlu elektronicznego wzrośnie z 10 243,2 mld USD w 2023 roku do aż 34 047,6 mld USD w 2032 roku, wykazując średnioroczną stopę wzrostu (CAGR) na poziomie 16,20 proc.

Choć obecnie największym graczem na globalnym rynku marketplace jest Amazon, który odpowiada za 37,8 proc. sprzedaży online, chińscy giganci wciąż dominują na rynkach azjatyckich, gdzie prowadzą zarówno sprzedaż B2C, jak i B2B. Ich popularność wynika z kilku kluczowych czynników:

• ogromny rynek wewnętrzny – Chiny mają największą liczbę internautów na świecie, co zapewnia bardzo dużą bazę klientów.
• Niskie ceny – dostęp do taniej produkcji pozwala oferować konkurencyjne ceny, co przyciąga klientów.
• Szybka urbanizacja i rosnąca klasa średnia – rosnące dochody ludności zwiększyły popyt na wygodne zakupy online.
• Wsparcie technologiczne – rozwój technologii mobilnych, systemów płatności (np. Alipay) i logistyki ułatwia szybkie zakupy.
• Globalna ekspansja – chińskie platformy wychodzą poza granice kraju, oferując produkty na rynkach międzynarodowych (np. AliExpress).

Rodzaje płatności na globalnym rynku marketplace

W 2023 roku za około połowę transakcji płatniczych na globalnym rynku e-commerce odpowiadały portfele mobilne. Drugie miejsce zajęły karty kredytowe (22 proc). Co ciekawe, najczęstszą przyczyną, dla której konsumenci rezygnują z zakupów w marketplace’ach są dodatkowe koszty związane np. z wysyłką lub podatkami. Deklaruje to aż 47 proc. respondentów. Z kolei dla 25 proc. badanych czynnikiem decydującym o rezygnacji z zakupu jest wymaganie założenia konta.

W skali globalnej zauważalna jest rosnąca rola mobilnych aplikacji marketplace, a także wzrost znaczenia segmentów niszowych, takich jak platformy do sprzedaży rękodzieła czy produktów z drugiej ręki. Najpopularniejszymi kategoriami sprzedażowymi online na świecie są elektronika oraz moda, które łącznie osiągnęły wartość 1682,5 mld USD w 2023 r.

Podsumowanie

Rynek marketplace, zarówno w Polsce, jak i na świecie odgrywa coraz większą rolę w globalnej gospodarce. Eksperci przewidują, że marketplace’y będą kontynuować globalną ekspansję, inwestując w innowacje, takie jak AI, big data czy automatyzacja logistyki. Wzrost znaczenia ekologii i zrównoważonego rozwoju zmusza platformy do adaptacji do nowych trendów konsumenckich. W miarę jak rynek będzie się rozwijał, kluczowymi wyzwaniami będą budowanie i podtrzymanie zaufania konsumentów oraz dostosowanie ofert do lokalnych potrzeb i przepisów. W czasie, gdy coraz większą wagę przywiązujemy globalnie do kryzysu ekologicznego, poszczególne kraje planują ponadto wdrażać przepisy, które ograniczyłyby emisje i odpady związane z ogromną ilością przesyłek dostarczanych np. z chińskich marketplace’ów. Robi tak już Unia Europejska, która planuje na przykład zniesienie progu 150 euro, poniżej którego zakupy spoza UE są zwolnione z cła, co z pewnością uderzy w największych graczy światowego rynku marketplace.